«تایر» چگونه تایر شد؟

تایرها چه داستانی را پشت سر گذاشته‌اند تا به شکل امروزی‌شان مورد استفاده ما قرار بگیرند؟ چه کسی برای اولین بار آنها را تایر خطاب کرد و چرا؟ تا پایان متن همراهمان باشید تا چرخی در دنیای تایرها بزنیم.

معرفی کوتاهی از تایرها

تایر (Tyre,Tire) یا لاستیک خودرو  بخشی از شاسی یک خودرو یا وسیله نقلیه دیگری است که به‌صورت حلقه بر دُور چرخ خودرو قرار گرفته‌است. تایرها برای محافظت از رینگ چرخ و عملکرد بهتر خودرو در زمانی که موتور خودرو در تماس با دست انداز است ایجاد شده‌اند.

تایر، قطعه‌ای لاستیکی است که بر روی چرخ‌های وسیله نقلیه سوار می‌شود، به‌نحوی‌که با سطح زمین همواره در تماس است و با کاستن از شدت ضربات ناشی از عوارض جاده و تحمل بار واردشده، حرکت چرخ و جابه‌جایی وسیله نقلیه را آسان می‌کند.
بیشتر تایرها با هوا پر می‌شوند و از پلاستیک یا لاستیک مصنوعی، که رفتاری مشابه لاستیک دارند، ساخته می‌شوند. آن‌ها را با سیم یا نخ تقویت می‌کنند.

کلمه «تایر» از کجا آمد و چه‌طور باید تلفظ شود؟

تایر، از واژهٔ فرانسوی “tirer” به معنای کشیدن، ریشه گرفته‌است. این نامگذاری به این علت این است که در گذشته تایر به تسمه‌های آهنی و سیم‌های ضخیمی که به دور چرخ‌های کالسکه کشیده می‌شد، اطلاق می‌شده. در آهنگری به سبک فرانسوی، کلمهٔ تایر یا کشیدن برای ساخت میلهٔ آهنی استفاده می‌شده. همچنین این واژه به پروسهٔ ساخت سایر فلزات و نورد نیز اطلاق می‌شده. یکی از نخستین دفعاتی که نام تایر در زبان انگلیسی ذکر شد به سال ۱۸۵۳ برمی‌گردد. در آن زمان، در مجلهٔ لندن، مقاله‌ای با عنوان «فواید استفاده از چرخ‌های پهن» چاپ شد. در این مقاله روش متداول حفاظت از چرخ، خم کردن دو میله (که به آن‌ها تایر گفته می‌شود) معرفی شده‌بود، که با آن میله‌ها تسمه ساخته می‌شد و سپس آن‌ها را به چرخ متصل می‌کردند؛ ولی همچنین در این مقاله اشاره شده بود که بهتر است به جای میله‌ها، از نوارهای آهنی که به آن‌ها «چرخ پهن» گفته می‌شود استفاده شود. زیرا میله‌ها وقتی استفاده می‌شوند باعث خوردگی چرخ می‌شوند. به عنوان نمونهٔ دیگر از استفاده از واژهٔ تایر در زبان انگلیسی، می‌توان به شمارهٔ ۱۵ مجلهٔ اسکاتس که توسط جیمز بوسول در سال ۱۷۵۳ نوشته شد اشاره کرد.

یکی دیگر از ریشه‌های کلمهٔ تایر در لغت‌نامهٔ برخطّ ریشه‌یابی آورده شده. اساساً این واژه خلاصه شدهٔ واژهٔ “attire” است که معنی لغوی آن لباس است. به عبارت دیگر، چرخی که تایر دارد، چرخ ملبس (لباس پوشیده) است. این دیدگاه را ممکن است برخی دیگر از ریشه‌یاب‌ها نیز به آن اشاره کرده باشند.

در دهه ۱۸۴۰ یعنی زمانی که انگلیسی‌ها شروع به استفاده از آهن چکش‌خوار برای چرخ ماشین‌آلات ریلی کردند، هجی کردن تایر به صورت (tyre) به تدریج دیده‌شد. گرچه، ناشران سنتی همچنان به نوشتن تایر به صورت tire ادامه دادند. روزنامهٔ تایمز در انگلستان تا سال ۱۹۰۵ تایر را tire هجی می‌کرد. هرچند، در انگلستان در قرن ۱۹، هجی کردن به صورت tyre برای تایرهای بادی رواج یافت. در چاپ ۱۹۱۱ دائرةالمعارف بریتانیکا آمده‌است، «امروزه بالاترین مقام‌های انگلیس، هجی‌کردن تایر به صورت ‘tyre’ را پذیرفته‌اند، ولی در آمریکا این شیوهٔ هجی کردن ناشناخته است.» در فواید انگلیسی مدرن فالر در سال ۱۹۲۶ گفته‌شده «از نظر ریشه‌یابی واژهٔ تایر، هیچ اشکالی در هجی کردن آن به صورت tyre وجود ندارد، هرچند دلیلی برای استفاده از این فرم جدید نیست.» در طول قرن بیستم tyre به عنوان فرم استاندارد هجی کردن تایر در زبان انگلیسی برتانیایی انتخاب شد.

تاریخچه تایر

تایرهای فلزیِ گاری را گرم می‌کردند تا منبسط شوند و سپس آن‌ها را بر روی چرخ‌های چوبیِ گاری نصب می‌کردند. هنگامی‌که چرخ در آب فرومی‌رفت، انقباض فلز بر روی چرخ باعت می‌شد تا آن دو به یک‌دیگر متصل و محکم شوند. در اتومبیل‌های ابتدایی و دوچرخه‌ها، از تایرهای لاستیکیِ توپُر استفاده می‌شد، ولی رابرت تامسون در سال ۱۸۴۵ میلادی تایر بادی را اختراع کرد و جان بوید دانلوپ در سال ۱۸۸۸ آن را تکمیل کرد.

جان بوید دانلوپ که بود؟

جان بوید دانلوپ؛ : John Boyd Dunlop  کارآفرین و مخترع اهل بریتانیا بود. در سال ۱۸۴۰ در اسکاتلند چشم به جهان گشود. از ۱۹ سالگی حرفهٔ دامپزشکی را پیشه کرد و در بلفاست، مرکز ایرلند، زندگی کرد. در این مدّت، یک تایر بادی ساخت و آن را روی سه چرخهٔ فرزندش، آزمایش نمود. این آزمایش موفّقیّت آمیز بود و دانلوپ، تایر بادی را به عنوان اختراع خویش به ثبت رساند و شرکت دانلوپ تایرز را تأسیس نمود.

اطلاعات این مقاله برایتان جالب بود؟ در مقالات بعدی بیشتر از تایرها می‌گوییم. پارس‌خورشید تامین کننده مواد اولیه صنعت لاستیک‌سازی است و ماهم مثل شما علاقه داریم بیشتر در اینباره بدانیم.