چه‌طور از امنیت سیم‌کشی برق ساختمان مطمئن شویم؟

کیفیت عایق کاری سیم برق در اثر نشت‌های الکتریکی، مواد خورنده شیمیایی، اضافه ولتاژ ها و حتی برخی عوامل محیطی نظیر رطوبت و دما دچار آسیب می شود. با توجه به اهمیت سیم کشی برق از نظر خطرات احتمالی، لازم است تا به صورت دوره ای تست سالم بودن سیم کشی برق انجام شود. تست سیم کشی برق ساختمان از تست های ایمنی است که در همه ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری و … انجام می شود. با انجام این تست ساده می توان از خطرات ناشی از ایراد در سیم کشی ساختمان جلوگیری کرد. شوک الکتریکی و آتش سوزی از مهم ترین خطرات ناشی از معیوب بودن سیستم های برق رسانی و مدارات برقی هستند. برای انجام این تست از  دستگاه  دیجیتالی مخصوص میگر استفاده می شود. 

تست میگر چیست؟

( Megger ) یک دستگاه کوچک و کارامد برای سنجش میزان عایق بودن مدارات الکتریکی است! برخی از این دستگاه ها مجهز به حافظه داخلی هستند و قادرند اطلاعات زیادی را در حافظه ذخیره نگه دارند. میگر نوعی دستگاه مگا اهم متر است که برای تست برق دار بودن کابل یا اتصالات کوتاه کارایی مناسبی دارد. با انجام تست میگر می توان اندازه گیری ولتاژ و مقاومت الکتریکی را انجام داد. در ساختمان های مسکونی لازم است تا کل مسیر سیم کشی قدیمی و تغییرات داخلی مورد سنجش قرار گیرد. به خصوص در هنگام تعمیرات سیم کشی برق می بایست از میزان عایق بودن مدار اطلاع داشت. تست میگر برق برای شناسایی ولتاژهای با مقدار بالا انجام می شود. عقربه دستگاه اهم سنج میگر در صورت مواجهه با ولتاژ برق حرکت می کند. مقادیر قابل قبول مقاومت عایق، بسته به استانداردهای ارجاع شده مشخص می شود.

در ساختمان‌های قدیمی سیتم سیم‌کشی را چطور بررسی کنیم؟

با توجه به فرسوده بودن مدارات سیم کشی در ساختمان های قدیمی اهمیت انجام تست میگر بیشتر است. برای انجام تست سالم بودن سیم کشی به نقشه برق ساختمان نیاز دارید. در این نقشه اطلاعات کاملی از همه پنل های الکتریکی وجود دارد و محل دقیق انشعابات، فیوزها، مدار شکن ها و …. مشخص شده است. اگر این نقشه وجود نداشته باشد باید کلیدهای اصلی را پیدا کرده و دیاگرام همه مدارشکن ها و فیوزها و …. را ترسیم کنید. لازم است تا همه مدارات سیم کشی با دستگاه تست و عدد ولتاژ یادداشت شود. لوسترها و لامپ هایی که به کلید وصل می شوند، پریزهای برق و … می بایست مورد سنجش قرار گیرند. بسیم کشی برق برای لوازم خانگی دارای مدار شکن های دوبل یا فیوزهای بزرگتر هستند در بسیاری از این موارد پنل های فرعی و مدارات موازی هم کار شده است. 

توجه: در ساختمان های قدیمی امکان تغییرات در نقشه برق اصلی ساختمان وجود دارد! صاحبان قبلی همیشه تغییراتی را در سیستم سیم کشی انجام می دهند چنانچه نقشه اولیه برق را داشته باشید می توانید مسیر مدارات را از روی آن مشخص کنید. بهتر است برای موارد بعدی نقشه برق را ترسیم کنید.

بررسی سیم‌کشی ساختمان ضرورت دارد؟

سیم کشی برق از سیستم هایی است که توسط متخصص برق اجرا می شود. در حالت عادی سیم کشی های استاندارد مشکلی را ایجاد نمی کنند اما فرسودگی سیم ها و مدارات برقی در طی زمان را نمی توان نادیده گرفت. کار کردن روی سیم های برق ساختمان و انشعابات کلید و پریز و …. نیازمند داشتن اطلاعات تخصصی است. افرادی که در زمینه سیم کشی آموزش ندیده اند نباید به صرف داشتن یک فازمتر و پیچ گوشتی اقدام به باز کردن و تعمیرات کلید و پریزها کنند. برای مثال نصب لوستر به سقف لازم است تا از قبل عایق بودن سیم ها بررسی شود. نصب لامپ سنسوردار کاری نیست که بدون تخصص بتوانید انجام دهید. خطرات ناشی از شوک ولتاژ بالای برق را نمی توان نادیده گرفت. جعبه تقسیم ها، فیوزها و حتی همین کلید و پریزهای ساده نیز می توانند دچار ایراد شوند. 

نکته: حتما قبل از کار روی مدارهای الکتریکی، با ولت متر تست انجام دهید. طرز کار با دستگاه میگر و اهم سنج مشکل نیست! اگر عقربه عددی را نشان می دهد هنوز در مدار، جریان برق وجود دارد و برق قطع نشده است. اگر در این زمینه تجربه ای ندارید برای حفظ جان خود از یک متخصص برق کمک بگیرید.

مراحل اولیه تست سیم‌کشی در خانه

• با استفاده از کلید یا کلیدهای موجود در کنتور برق، برق منزل یا اتاقی را که می خواهید روی سیم کشی برق آن کار کنید قطع کنید.
• مدار الکتریکی را که می خواهید روی آن کار کنید پیش از لمس کردنش با یک ولت متر تست کنید. ولت متر را با یک دستگیره عایق دار نگه داشته و انتهای لخت پروب را به سیم گرم مدار متصل کنید که معمولا سفید یا سیاه رنگ است و در نزدیکی انتهای جعبه قرار گرفته است. پروب دیگر را برای برقراری اتصال زمین به یک جسم فلزی متصل کنید. اگر عددی نشان داده می شود مدار هنوز برقرار است و تا وقتی که برق در آن جریان دارد نباید روی آن کار کرد.
• یکی از پریزهای دیواری را با الصاق یک پروب به چپ و راست سوکت امتحان کنید. اگر سوکت کار کند ولت متر نشان می دهد که ولتاژ خاصی از سوکت می آید.
• تمام کلیدهای مدارشکن را ابتدا off و سپس on کنید تا مطمئن شوید که کار می کنند. برای خانه هایی که فیوز دارند سیم کشی کل خانه را با خاموش کردن تمام فیوزها در جعبه فیوز امتحان کنید. آنها را به آرامی و در هر بار یکی را روشن کنید. اگر یکی از فیوزها باعث خاموش شدن فیوزهای دیگر یا قطع برق شود، مداری که به آن فیوز وصل شده معیوب است.
• همه سیم های خانه را چک کنید تا قطعی نداشته باشند. در صورت نیاز آن ها را تعویض کنید.

دیاگرام سیم‌کشی خانه چیست و چه کاربردی دارد؟

برای تشخیص کامل سیم کشی های برق در منزل نیاز به دیاگرامی از طرح خانه دارید که محل همه پنل های الکتریکی، پنل های فرعی، کلیدها، لامپ ها و پریزها را نشان دهد. برای اینکار نیاز به داشتن اطلاعات پایه در رابطه با فناوری سیم کشی منزل است و مدارها نیز باید تحلیل و تست شوند. برای برچسب گذاری هر مدار نیاز به ترسیم جداگانه کنتور و نشان دادن همه فیوزها و مدارشکن ها است.

نقشه هر یک از اتاق های خانه که اتصال برق دارد را ترسیم کنید. سپس گاراژها، ایوان، انباری و قسمت های بیرونی را هم اضافه کنید. برای ترسیم کلیدها، پریزها و لامپ ها از نشانه های مختلف استفاده کنید.

کلید قطع اصلی را پیدا کرده و در صورت وجود پنل های فرعی محل آن ها را نیز یافته و دیاگرامی را بکشید که همه فیوزها و مدارشکن های پنل را نشان دهد. برای هر یک از فیوزها یا مدارشکن ها یک عدد یا حرف متمایز در کنار آن بنویسید.

همه لامپ ها از جمله لامپ هایی را که با دوشاخه به پریز وصل شده اند روشن کنید. با چرخاندن فیوز یا با خاموش کردن مدارشکن یک مدار را خاموش کنید. تمام لامپ هایی که خاموش می شوند در یک مدار قرار دارند. عدد یا حرف مربوط به مدار را کنار چراغ ها یا پریزهایی که خاموش شدند بنویسید. آن مدار را روشن کرده و به خاموش کردن یک مدار در هر زمان ادامه داده و پریز یا چراغ مربوطه را علامتگذاری کنید تا وقتی که همه نشانه های رسم شده در نقشه یک عدد یا حرف در کنارشان داشته باشند. هر پریزی که نشانگذاری نشده باشد را می‌توان با وصل کردن یک لامپ و خاموش کردن یک به یک مدارها چک کرد تا وقتی که مدار مربوط به آن پیدا شود. مدارهایی را که برق لوازم خانگی را تامین می کنند به همان روش های بالا شناسایی کنید. اما خیلی از لوازم خانگی مثل اجاق گازهای برقی، فرها، کولرهای گازی، پمپ هوا و آبگرمکن های برقی، مدارشکن دوبل یا فیوزهای بزرگتری دارند که این مدارها را کنترل می کند. سیم های کنترل برخی از این مدارشکن های دوبل یا فیوزهای بزرگ، به یک پنل فرعی کشیده می شود. اگر پنل فرعی وجود داشت برای تشخیص مدارهای موجود در آن نیز همان روش های بالا را تکرار کنید. همه مدارهای موجود در پنل برق را علامتگذاری کرده و یک کپی از طرحی که رسم کرده اید را برای استفاده های آتی در دسترس بگذارید.